Cà phê - thức uống quen thuộc mỗi sáng của hàng triệu người Việt Nam và hàng tỷ người trên thế giới. Nhưng ít ai biết rằng, để có được tách cà phê thơm ngon trên tay, hạt cà phê đã phải trải qua một hành trình dài và tỉ mỉ, từ những đồi cà phê xanh ngát đến ly cà phê thơm lừng.
Vùng đất lý tưởng
Cây cà phê ưa khí hậu nhiệt đới, với lượng mưa vừa phải và đất đai màu mỡ. Tây Nguyên của Việt Nam, đặc biệt là Buôn Ma Thuột (Đắk Lắk), được thiên nhiên ban tặng những điều kiện lý tưởng này. Đất bazan đỏ màu mỡ, độ cao từ 500-800m so với mực nước biển, khí hậu mát mẻ với lượng mưa phân bố đều trong năm - tất cả tạo nên môi trường hoàn hảo cho cây cà phê phát triển.
Cà phê Robusta chiếm đa số diện tích trồng ở Việt Nam, với đặc tính chịu được khí hậu nóng ẩm, ít sâu bệnh và cho năng suất cao. Hạt cà phê Robusta có hàm lượng caffeine cao hơn Arabica, tạo nên hương vị đậm đà, mạnh mẽ đặc trưng của cà phê Việt Nam.
Từ hoa đến quả
Mỗi năm, cây cà phê chỉ ra hoa một lần vào mùa khô. Những bông hoa cà phê trắng muốt, thơm ngát như hoa nhài, nở rộ tạo nên khung cảnh tuyệt đẹp trên các đồi cà phê. Sau khi thụ phấn, hoa sẽ kết thành quả và mất khoảng 9-11 tháng để chín hoàn toàn.
Quả cà phê khi chín có màu đỏ tươi, bên trong chứa hai hạt cà phê nằm áp lưng vào nhau. Mỗi quả thường chứa hai hạt, nhưng đôi khi chỉ có một hạt tròn - được gọi là hạt cà phê Peaberry, được coi là đặc biệt và thường có giá trị cao hơn.
Mùa thu hoạch
Mùa thu hoạch cà phê ở Tây Nguyên thường bắt đầu từ tháng 10 đến tháng 12 hàng năm. Đây là thời điểm bận rộn nhất của người nông dân trồng cà phê. Họ thức dậy từ sáng sớm, mang theo giỏ và bao tải, đi bộ lên các đồi cà phê để hái những quả chín mọng.
Cà phê thường được thu hoạch bằng tay để đảm bảo chỉ những quả chín mọng nhất mới được hái. Đây là công việc đòi hỏi sự kiên nhẫn và tỉ mỉ, nhưng cũng là cách tốt nhất để đảm bảo chất lượng của hạt cà phê.
Chế biến - Bước quyết định chất lượng
Sau khi thu hoạch, quả cà phê sẽ trải qua quá trình chế biến để tách hạt cà phê khỏi vỏ quả. Có hai phương pháp chế biến chính: khô và ướt.
Phương pháp khô (Natural Process): Quả cà phê sau khi hái được phơi dưới ánh nắng mặt trời từ 2-4 tuần, đảo đều mỗi ngày để đảm bảo khô đều. Sau khi khô, vỏ quả sẽ được tách ra bằng máy xay để lấy hạt cà phê bên trong. Phương pháp này tạo ra hạt cà phê có hương vị đậm đà, ngọt tự nhiên và thường được áp dụng cho cà phê Robusta ở Việt Nam.
Phương pháp ướt (Washed Process): Quả cà phê được cho vào máy tách vỏ ngay sau khi thu hoạch, sau đó hạt cà phê được lên men trong nước từ 12-36 giờ để loại bỏ lớp nhầy bên ngoài. Cuối cùng, hạt cà phê được rửa sạch và phơi khô. Phương pháp này tạo ra hạt cà phê có hương vị sạch, cân bằng và thường được áp dụng cho cà phê Arabica.
Rang xay - Nghệ thuật tạo hương vị
Rang là bước quan trọng quyết định đến 50% hương vị của cà phê. Trong quá trình rang, hạt cà phê thay đổi màu sắc từ xanh sang vàng, rồi nâu và cuối cùng là nâu đen. Đồng thời, các phản ứng hóa học xảy ra bên trong hạt tạo nên hương thơm và vị đặc trưng của cà phê.
Mức độ rang (nhẹ, vừa, đậm) sẽ ảnh hưởng đến hương vị cuối cùng của cà phê. Rang nhẹ giữ lại nhiều hương vị nguyên bản của hạt cà phê, trong khi rang đậm tạo ra vị đắng và hương khói đặc trưng. Cà phê Việt Nam thường được rang ở mức trung đến đậm để tạo nên hương vị mạnh mẽ, đậm đà.
Sau khi rang, hạt cà phê được xay thành bột với độ mịn tùy thuộc vào phương pháp pha. Cà phê phin truyền thống của Việt Nam thường được xay vừa, không quá mịn để nước có thể chảy qua từ từ, trích xuất đầy đủ hương vị.
Pha chế - Nghệ thuật thưởng thức
Ở Việt Nam, cà phê phin là phương pháp pha truyền thống và phổ biến nhất. Bộ phin gồm một cái phễu inox đặt trên cốc, bên trong có một tấm lọc và nắp đậy. Cà phê được cho vào phễu, nén nhẹ, sau đó đổ nước sôi vào và đậy nắp. Nước sẽ từ từ nhỏ giọt qua lớp cà phê, trích xuất hương vị đậm đà.
Cà phê Việt Nam thường được uống với đá hoặc sữa đặc. Cà phê đen đá (cà phê đá) là sự kết hợp giữa cà phê đen đậm đà và đá, tạo nên thức uống giải khát tuyệt vời trong khí hậu nóng ẩm của Việt Nam. Cà phê sữa đá là sự hòa quyện giữa vị đắng của cà phê và vị ngọt béo của sữa đặc, tạo nên hương vị cân bằng, dễ uống.
Ngoài ra, còn có nhiều phương pháp pha khác như espresso, pour over, French press, và cold brew, mỗi phương pháp đều tạo ra hương vị khác nhau từ cùng một loại hạt cà phê.
Từ truyền thống đến hiện đại
Ngày nay, với sự phát triển của công nghệ và nhu cầu tiện lợi, cà phê đóng chai, cà phê hòa tan, cà phê viên nén... đã ra đời, giúp người tiêu dùng dễ dàng thưởng thức cà phê mọi lúc, mọi nơi. Tuy nhiên, nhiều người vẫn ưa chuộng phương pháp pha truyền thống để tận hưởng trọn vẹn hương vị đích thực của cà phê.
Tại Cà Mê, chúng tôi kết hợp giữa truyền thống và hiện đại. Chúng tôi chọn lọc những hạt cà phê Robusta chất lượng cao từ Buôn Ma Thuột, rang xay theo phương pháp truyền thống để giữ nguyên hương vị đặc trưng, đồng thời áp dụng công nghệ hiện đại trong đóng gói, bảo quản để đảm bảo độ tươi ngon của sản phẩm.
Từ những đồi cà phê xanh ngát đến ly cà phê thơm lừng trên tay bạn, mỗi hạt cà phê đều mang trong mình câu chuyện về thiên nhiên, con người và văn hóa Tây Nguyên. Mỗi khi thưởng thức một tách cà phê Cà Mê, bạn không chỉ đang tận hưởng hương vị đậm đà, mà còn đang trải nghiệm một phần văn hóa đặc sắc của Việt Nam.